Lược dịch bài phóng sự điều tra của Vice, do phóng viên công nghệ Jordan Pearson thực hiện.

Giá dầu rớt thảm lại là một minh chứng nữa cho thấy tác động của đại dịch Covid-19 lên nền kinh tế toàn cầu. Tình hình chỉ ra những yếu tố bất ổn trong nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng không thể không khiến tôi nhớ lại thời điểm giá dầu giảm xuống dưới mức 50 USD/thùng của năm 2017, lúc mà nhà buôn phải trữ dầu trong những con tàu chở dầu khổng lồ nhưng cũ kỹ.

Tôi tự hỏi: Liệu một người như mình mà mua một con tàu chở dầu lớn, đổ đầy dầu với giá đang rất rẻ, hòng kiếm lời sau này thì sao? Bởi lẽ cái ý tưởng này cũng lạ kỳ chẳng khác nào việc liên tục lấy dầu ra khỏi lòng đất mà tiêu dùng, hãy cứ "nhắm mắt đưa chân", tìm hiểu sâu vào những yếu tố kinh tế liên quan tới việc trữ dầu số lượng lớn.

Giá tàu

Theo khảo sát trên Horizon Ship Brokers - trang web mua bán tàu thuyền dùng vào mục đích thương mại, các nhà môi giới cũng đang chào mời một số mẫu tàu chở dầu. Trong hầu hết các trường hợp, phải liên hệ với người bán thì mới có giá; trong một số ít người bán công khai giá, một con tàu thường có giá trong khoảng 10-20 triệu USD, và trọng tải tàu nào cũng đều ổn cả.

Một con tàu lý tưởng sẽ phải đạt mức cân bằng giữa hai yếu tố, giá cả phải chăng và dư dả diện tích khoang chứa, thị trường dầu giờ cũng rất bất ổn nên phải tính toán cẩn thận chút.

Giao kèo hời nhất hiện tại là con tàu chở dầu thô Suezmax dài 274 mét, có giá 17 triệu USD. Chiếc Suezmax được hoàn thiện vào năm 2000 bởi công ty Công nghiệp Nặng Daewoo, con tàu với 159.057 tấn trọng tải toàn phần (DWT) hiện đang lênh đênh đâu đó trong hải phận của Châu Phi. Đây là con tàu kích cỡ lớn nhất với khả năng chở đầy dầu băng qua kênh đào Suez.

Con tàu chở dầu Suezmax, ảnh lấy từ Horizon Ship Brokers.

Trọng tải toàn phần không phải là lượng dầu có trong khoang, vì nó bao gồm cả lượng thiết bị cũng như nhân sự có mặt trên tàu. Việc tàu chứa được bao nhiêu dầu còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác, nhưng đây vẫn là sự lựa chọn "trong tầm giá", xét tới khoang chứa dầu của Suezmax khá rộng rãi.

Bạn hãy là người tiêu dùng thông thái, khi đi xem hàng thì đá vài cái vào thân tàu rồi lẩm bẩm vài lần để ra dáng người hiểu chuyện.

Giá dầu

Đã xác định được con tàu cần mua rồi, ta nhận định xem trữ dầu như nào. Giờ đặt ra các câu hỏi như mua bao nhiêu dầu, loại dầu gì và mua như thế nào?

Một nhà buôn nói với tổng biên tập Jason Koebler rằng mua dầu cũng dễ thôi: chỉ cần trả tiền cho một con buôn uy tín để thay mình thực hiện giao dịch mua lại các hợp đồng sở hữu dầu là xong. Quan trọng là các hợp đồng này đều đã phải hết hạn, để ta có thể có dầu thực mà đổ vào tàu.

Nếu như muốn mua dầu ở mức giá hiện tại để dầu lập tức "trên tay", thì ta phải bỏ ra khoảng 22 USD/ thùng.

Đã từ lâu, "thùng dầu" trở thành khái niệm kinh tế đặc trưng.

Theo lời Ủy ban Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ, phép tính nhanh để quy đổi tải trọng tàu sang đơn vị thùng dầu là lấy 90% trọng tải toàn phần và đổi ra đơn vị thùng dầu có được trong mỗi tấn, thêm bớt tùy thuộc vào loại dầu ta mua. Chiếc tàu Suezmax ta vừa mua có thể chứa khoảng 143.151 tấn dầu.

Loại dầu khác nhau sẽ có trọng lượng khác nhau, và có độ "ngọt" (độc tính thấp) và "chua" (độc tính cao) khác nhau. Một loại dầu thô vừa nhẹ, vừa ngọt như WTI sẽ là thứ sản phẩm hoàn hảo, mang về nhiều lợi nhuận nhất.

Sử dụng trang web quy đổi đơn vị tấn dầu sang thùng dầu, bằng cách đưa vào công thức chỉ số tỉ trọng API dầu thô ngọt nhẹ WTI và trọng tải toàn phần đang có, để ra được con số 1.088.741 thùng dầu. Để mua được từng này dầu, ta sẽ phải bỏ ra 5 triệu USD, nếu khôn khéo thì số tiền bỏ ra mua dầu còn có thể thấp hơn.

Nếu khôn khéo mà mua dầu ở mức -37,61 USD (giá dầu một ngày trước lúc bài viết gốc được đăng tải), thì bạn sẽ được nhận về 40.969.323,83 USD. Tức là mua xong cái tàu chở dầu, bạn vẫn còn thừa tới 24 triệu USD để tìm cách chuyển lượng dầu khổng lồ kia vào tàu, thuê nhân lực và chi cho đủ thứ khác. Nhưng ta đã không thể hành động khi  giá dầu thấp như thế kia (giá dầu WTI đã ở mức 16,94 USD/thùng, vào thời điểm bài lược dịch được đăng tải).

Thị trường chao đảo khi giá dầu giảm sâu.

Vậy có lãi không?

Hãy làm toán nào! Theo Bộ Năng lượng Hoa Kỳ, dầu thô được lưu trữ trong các vòm muối để tiết kiệm chi phí. Phương pháp này cho phép doanh nghiệp trữ dầu với chi phí khoảng 3,5 USD/thùng, còn mỗi thùng dầu đặt trên mặt đất sẽ tiêu tốn khoảng 15-18 USD/thùng.

Ta bỏ 17 triệu USD ra mua tàu, để chứa được hơn 1 triệu thùng dầu, cứ tính dôi ra thì chi phí lưu trữ mỗi thùng dầu sẽ rơi vào khoảng 17 USD/thùng. Không tối ưu, nhưng cũng không quá tệ.

Để có lãi, ta sẽ phải bán dầu với giá cao hơn chi phí mua về và bảo quản, vốn đang ở mức 23 USD/thùng. Tôi sẽ không giả dụ mình tiên đoán được giá dầu tương lai sẽ ra sao, ta hãy cứ giả dụ rằng giá dầu thô ngọt nhẹ WTI sẽ về lại mức của tháng đầu năm 2020, là 55 USD/thùng.

Nếu vậy, ta sẽ mang về số lợi nhuận 34.839.712 USD.

Kết luận

Nếu bạn có sẵn 23 triệu USD trong tay, điện thoại đầy rẫy số liên lạc của những tay buôn dầu có tiếng, sẵn sàng làm giàu trong thời điểm đại dịch, thì bạn quả là cá nhân tệ bạc nhất thế giới! Bên cạnh đó, bạn cũng kiếm được chút tiền nhờ trữ dầu và bán lại khi giá lên.

Những phép tính trên thiếu nhiều yếu tố lắm (như chi phí thủy thủ đoàn, tiền duy trì hoạt động và nhiều những chi phí khác), nhưng mục đích bài viết không phải chỉ ra việc bạn kiếm được lời nhờ việc đầu tư vào một chiếc tàu chở dầu gỉ sét. Tôi đang nói tới việc chúng ta đang liên tục bơm dầu từ dưới lòng đất lên một cách vô tội vạ, và ý tưởng buôn bán từng thùng dầu trên thị trường chứng khoán quả thật buồn cười.