Trương Vô Kỵ là một trong những đại cao thủ trong các tiểu thuyết của Kim Dung

Nhắc đến Trương Vô Kỵ, người ta nghĩ ngay đến một huyền thoại võ học. Từ một đứa trẻ mang trong mình Huyền Minh thần chưởng âm độc, ông đã kinh qua vô vàn khổ ải để rồi đứng trên đỉnh cao võ lâm với Cửu Dương Thần Công hộ thể, Càn Khôn Đại Na Di biến ảo và Thái Cực Quyền uyên thâm.

Với tấm lòng nhân nghĩa, ông đã hóa giải hận thù giữa Minh Giáo và lục đại môn phái, trở thành vị giáo chủ được vạn người kính phục, dẫn dắt quần hùng chống lại ách thống trị của nhà Nguyên. Về mặt võ công và phẩm chất anh hùng, ông gần như không có đối thủ.

Nhưng Trương Vô Kỵ không phải mẫu đàn ông lý tưởng, kể cả với nam giới

Thế nhưng, khi cởi bỏ lớp áo của một đại hiệp, Trương Vô Kỵ lại hiện lên với những khiếm khuyết "rất người", mà điểm yếu chí mạng nhất chính là sự thiếu quyết đoán trong chuyện tình cảm. Cuộc đời ông là một chuỗi giằng xé không hồi kết giữa bốn bóng hồng: Triệu Mẫn thông minh, sắc sảo; Chu Chỉ Nhược trong sáng mà thâm sâu; Tiểu Chiêu dịu dàng, tận tụy và Ân Ly với mối tình thù hận phức tạp.

Ông yêu Triệu Mẫn khắc cốt ghi tâm, nhưng cũng không nỡ phụ tấm chân tình của Tiểu Chiêu. Ông mang ơn và day dứt với Ân Ly, đồng thời cũng bị ràng buộc bởi lời thề và trách nhiệm với Chu Chỉ Nhược. Có lẽ nhiều người còn nhớ, dù năm lần bảy lượt đồng hành cùng Triệu Mẫn, cưới Chu Chỉ Nhược nhưng chính Ân Ly lại là người duy nhất được Trương Vô Kỵ xác nhận là "vợ".

Sự do dự, dùng dằng của ông đã biến một câu chuyện tình lãng mạn thành một bi kịch, gây ra tổn thương sâu sắc cho tất cả những người phụ nữ yêu ông và cho cả chính bản thân ông. Đỉnh điểm là cảnh tượng ông bỏ lại Chu Chỉ Nhược trong hôn lễ để chạy theo Triệu Mẫn.

Hành động đó, dù xuất phát từ tình yêu đích thực, cũng phơi bày toàn bộ sự yếu đuối, thiếu bản lĩnh và phũ phàng của một người đàn ông không dám đối diện và đưa ra lựa chọn dứt khoát. Ông để hoàn cảnh xô đẩy, để tình cảm của người khác dẫn dắt thay vì chủ động quyết định con đường của mình.

Không chỉ trong tình yêu, sự thiếu quyết đoán của Trương Vô Kỵ còn thể hiện ở con đường chính trị. Ông được cả võ lâm ủng hộ, có đủ mọi tố chất để lật đổ nhà Nguyên và trở thành hoàng đế khai quốc. Nhưng bản thân ông lại không hề có tham vọng quyền lực. Ông lãnh đạo Minh Giáo vì trách nhiệm, thống lĩnh nghĩa quân vì thời thế bắt buộc. Để rồi cuối cùng, ông nhẹ nhàng từ bỏ tất cả cơ đồ, danh vọng để trao lại cho Chu Nguyên Chương – một người có đủ dã tâm và thủ đoạn.

Trong khi Quách Tĩnh cả đời vì nước vì dân, Kiều Phong hiên ngang vì trọng trách với cả dân Tống và dân Khiết Đan, thì Trương Vô Kỵ lại chỉ mong được quy ẩn giang hồ. Điều này cho thấy ông là một anh hùng hiệp nghĩa, nhưng không phải là một nhà lãnh đạo có tầm nhìn và ý chí sắt đá.

Có lẽ, sự vĩ đại của Kim Dung chính là đã tạo ra một nhân vật chân thực đến vậy. Trương Vô Kỵ không phải tượng đài hoàn mỹ để ngưỡng vọng. Ông là hiện thân của những mâu thuẫn nội tâm mà bất cứ ai cũng có thể bắt gặp: cuộc đấu tranh giữa lý trí và con tim, giữa trách nhiệm và khát vọng tự do. Những sai lầm và sự thiếu quyết đoán của ông khiến độc giả vừa tức giận, vừa thương cảm.

Cuối cùng, dù không phải là một hình mẫu đàn ông "chuẩn chỉnh", Trương Vô Kỵ vẫn là một trong những nhân vật đáng nhớ nhất. Ông cho chúng ta thấy rằng, một anh hùng vĩ đại cũng có thể có những phút giây yếu lòng, và chính những khiếm khuyết đó mới tạo nên một con người trọn vẹn, có chiều sâu và sống mãi trong lòng độc giả.