Năm học mới đã đến, bên cạnh niềm vui các con được đến trường sau đại dịch, phụ huynh cũng có nhiều nỗi lo, đặc biệt là các vấn đề về mạng xã hội.

Theo khảo sát mới đây của Bộ LĐ-TB&XH, trẻ em sử dụng mạng xã hội ngày càng nhiều, thời gian lên đến 5-7 tiếng/ngày. Cũng theo kết quả khảo sát này, chỉ 36% trẻ em, hầu hết ở độ tuổi 16-17, được dạy về việc đảm bảo an toàn trên mạng.

Trong 7 tháng đầu năm đã có gần 270 cuộc gọi đến Tổng đài Bảo vệ trẻ em 111. Hầu hết các cuộc gọi cần tư vấn liên quan tới 3 nhóm vấn đề lớn là tư vấn về xâm hại tình dục trẻ em trên môi trường mạng, cách sử dụng internet an toàn và cách xử lý khi trẻ em bị dụ dỗ, gạ gẫm.

Các nội dung xấu độc bủa vây mạng xã hội

Công nghệ thông tin phát triển cũng kéo theo sự ra đời của rất nhiều ứng dụng, từ trò chơi điện tử tới các trang mạng xã hội. Bên cạnh những thông tin tích cực, các nội dung xấu độc cũng mọc lên như nấm, gây ra những hệ lụy khi trẻ vô tình tiếp nhận.

Những nội dung nhạy cảm

Đầu tiên, phải kể đến những hình ảnh nhạy cảm, hành động khiêu dâm khiến chính những người lớn cũng phải "nóng" mặt. Nó xuất hiện trên tất cả các nền tảng mạng xã hội mà bất cứ đứa trẻ nào cũng có thể lướt phải nếu không có sự kiểm soát của bố mẹ.

Trào lưu thử thách nguy hiểm

Những trào lưu nguy hiểm liên tục xuất hiện như dọa ma trẻ trên Tiktok, thử thách ăn những thứ không bình thường, thậm chí là thử thách treo cổ từng dẫn đến những cái kết đau lòng ở đời thực.

Bạo lực học đường

Gần đây, liên tục các vụ việc: một học sinh lớp 8 bị nhóm nam sinh đánh hội đồng giữa đường xảy ra trên địa bản Hà Tĩnh do mâu thuẫn trên mạng xã hội, một nữ sinh 16 tuổi bị bạn đánh và lột đồ rồi quay video đăng tải lên mạng.

Có thể thấy, đối với các em học sinh ở độ tuổi này, mạng xã hội vừa là nơi để thể hiện bản thân, vừa là nơi các em trở thành nạn nhân của các thông tin xấu độc hay bắt nạt học đường.

Và rồi những hậu quả khôn lường đối với sức khỏe, thậm chí là tính mạng của các em đã trở thành câu chuyện buồn trong các bệnh viện.

Hậu quả khôn lường khi trẻ nghiện mạng xã hội

Đối với một bệnh nhân 12 tuổi đang điều trị Bệnh viện Nhi TW, ngay cả khi được các bác sĩ hỏi thăm, động viên, em cũng liên tục khóc, kích động và dễ cáu giận. Gia đình cho biết, trước đây, trẻ dùng khá nhiều thời gian trong ngày để sử dụng mạng xã hội. Thời gian gần đây, em nhận được những tin nhắn có nội dung tiêu cực khiến tâm lý, cảm xúc bị tác động.

Bệnh nhân 12 tuổi đang điều trị tâm lý tại Bệnh viện Nhi TW.

Tiến sĩ, bác sĩ Đỗ Minh Loan - Trưởng Khoa Sức khỏe vị thành niên, Bệnh viện Nhi TW cho biết: "Các bạn gửi những tin nhắn, nội dung, hình ảnh mang tính chất tiêu cực, trẻ rất sợ nhưng trẻ vẫn có cảm giác bị ràng buộc bởi các bạn cũng khuyến khích, níu kéo lại để bạn ý không rời khỏi trang mạng xã hội nữa. Với tâm lý lo lắng, sợ hãi như vậy, trẻ có những biểu hiện dễ cáu giận, cảm xúc dễ thay đổi trong ngày".

Còn tại một phòng tư vấn tâm lý của Trung tâm Can thiệp sớm và Trị liệu tâm lý HOPE, 80% bệnh nhân tới đây là trẻ em có xu hướng sử dụng mạng xã hội trên 10 tiếng mỗi ngày.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Hiền - Chuyên gia Tâm lý lâm sàng, Trung tâm Can thiệp sớm và Trị liệu tâm lý HOPE chia sẻ: "Sử dụng mạng xã hội nhiều sẽ gia tăng hội chứng FOMO, là cảm giác bị bỏ lỡ gì đó nên kiểm tra tin nhắn liên tục. Có những em sử dụng mạng xã hội đến 3-4 giờ sáng. Khi nó đã thành thói quen, việc kiểm soát chặt ở hiện tại gây ra những vấn đề rất lớn như dọa chết, đập phá nếu bị cấm đoán và bố mẹ cảm thấy quá tải không xử lý được những vấn đề này".

Điển hình là 1 bệnh nhân 14 tuổi, vốn là học sinh giỏi đội tuyển, chỉ vì "nghiện" chơi điện tử mà con đường học tập của em bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bố mẹ em cũng nhiều lần bất lực. Khi có động thái kiểm soát, bạn ấy đã nổi điên, đập phá và xô đẩy bố mẹ, từ chối việc đến trường, bỏ học. Khi vào năm học chính, bạn ấy lại có xu hướng nghỉ mỗi tuần 1 buổi.

Cũng theo BS Đỗ Minh Loan, vài năm trở lại đây, số trẻ được bố mẹ đưa đến bệnh viện để khám và tư vấn do gặp các vấn đề về tâm lý mà nguyên nhân liên quan đến việc sử dụng mạng xã hội có xu hướng tăng, việc điều trị cho trẻ cũng gặp nhiều khó khăn hơn.

Về tác động đến tâm lý, đặc biệt ở giai đoạn đang phát triển, các bạn ấy rất dễ chịu ảnh hưởng của bạn bè và mọi người xung quanh. Trẻ dễ sử dụng bạo lực khi giải quyết các vấn đề, mâu thuẫn với bạn bè hoặc trong gia đình. Nhiều bạn sống buông thả hơn và thậm chí có những bạn sinh hoạt tình dục bừa bãi. Khi mạng xã hội càng dễ tiếp cận, hậu quả mà nó mang lại càng khó lường.

Giáo dục cho trẻ em về mạng xã hội ngay từ sớm

Nhiều ý kiến cho rằng, con cái là tấm gương phản chiếu của cha mẹ. Điều này cũng dễ hiểu bởi những hành động, cử chỉ, lời nói hàng ngày của người lớn sẽ ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển về cả trí tuệ, phẩm chất đạo đức, lối sống, lối tư duy của trẻ.

Trong thời đại 4.0, không thể phủ nhận công nghệ hỗ trợ các em rất nhiều trong học tập, giải trí và kết nối với mọi người. Tuy nhiên, mỗi bố mẹ, nhà trường và cộng đồng cần nỗ lực để giúp trẻ trở thành những công dân số lành mạnh.

Tạo thói quen đọc sách cho con từ nhỏ để khuyến khích lối sống lành mạnh.

Không chỉ sáng tạo cùng con những trò chơi thủ công, ngay từ khi mang thai, chị Loan (Hà Nội) đã có thói quen đọc sách cho con. Thế nên đến giờ, sách vẫn là thứ mà cậu bé 5 tuổi thích nhất.

Từ trong mỗi gia đình cho tới nhà trường, các thiết bị điện tử đang dần được hạn chế tối đa. Cất điện thoại vào tủ từ đầu giờ cho đến cuối ngày mới được lấy ra là quy định của Trường THCS & THPT Lương Thế Vinh để các em học sinh có thể tận hưởng trọn vẹn thời gian học, thời gian chơi khi đến trường.

Cất điện thoại vào tủ từ đầu giờ đến cuối ngày mới được lấy ra là quy định của Trường THCS & THPT Lương Thế Vinh.

Không nói tục, chửi bậy trên Facebook, không nhấn thích nội dung xấu, những điều cấm kỵ này được nhà trường phổ biến với toàn bộ học sinh vào đầu năm học. Những bảng nội quy được gắn ở hành lang, len lỏi vào cả trong mỗi giờ lên lớp đã phần nào thay đổi thói quen của các em khi dùng mạng xã hội.

Rõ ràng, việc giáo dục một đứa trẻ chưa bao giờ là dễ, thế nên càng cần người lớn dành nhiều thời gian và tâm sức. Mong rằng mỗi bạn nhỏ sẽ được lớn lên trong môi trường thật và cả môi trường ảo lành mạnh, các em sẽ được xây dựng một lối sống khoa học để biết rằng khi tắt điện thoại đi, thế giới ngoài kia còn nhiều điều để khám phá.