Ngày nay, khi bạn mua một chiếc smartphone, sẽ có một thỏa thuận ngầm về quyền riêng tư của bạn để lấy khả năng của thiết bị. Hầu hết chúng ta đều biết về thỏa thuận này nhưng không ai chú ý đến cả. Mới đây tờ báo The New York Times đã công bố một báo cáo về nó khiến cho tất cả mọi người phải suy nghĩ lại.

Theo như thông tin, họ đã có được những dữ liệu khổng lồ, chưa từng có về việc 'định vị' các smartphone. Bộ dữ liệu này chứa hơn 50 tỷ vị trí từ smartphone của hơn 12 triệu người Mỹ ở các thành phố như Washington D.C., thành phố New York, San Francisco, v.v. Họ có thông tin về vị trí chính xác của một điện thoại trong vài tháng vào năm 2016 và 2017.

Các kết quả theo dõi này thể hiện rõ các hoạt động xã hội mà bạn tham gia, từ đi chơi, thăm quan cho tới nhiều thứ nữa. Ví dụ như vị trí 12 người đến thăm trụ sở Playboy Mansion, cũng như những người khác đến thăm khu nhà của những nhân vật nổi tiếng như Johnny Depp, Tiger Woods và Arnold Schwarzenegger.

Theo tờ New York Times, các công ty cho rằng mọi người đồng ý bị theo dõi và dữ liệu về vị trí là ẩn danh và được bảo mật. Tuy nhiên thực ra thì với các thông tin định vị này mọi người sẽ bị theo dõi bởi các quan chức quân đội Hoa Kỳ; hoặc các nhân viên thực thi pháp luật và luật sư. Họ sẽ sử dụng dữ liệu về vị trí của smartphone và những thông tin bên lề cho nhiều mục đích khác nhau.

Dữ liệu vị trí nói lên rất nhiều điều, ví dụ như những cuộc hôn nhân thất bại, bằng chứng nghiện ma túy và nhiều thứ khác nữa. Diều này khiến sự quan ngại tăng lên rất lớn. Theo một số nhân viên ẩn danh của các công ty thu thập dữ liệu vị trí, họ cho rằng công ty đang làm việc có thể lạm dụng nguồn dữ liệu này.

Thế giới hiện đại có vẻ như đang... chống lại quyền riêng tư của mọi người. Ngay cả khi bạn từ bỏ không dùng chiếc smartphone của mình, thì việc đăng ký bất kỳ tài khoản nào và thậm chí chỉ cần sử dụng máy tính có kết nối Internet cũng có thể tiết lộ vị trí của bạn. Các công ty điện thoại sẽ luôn có thể biết địa điểm bạn đang đứng ở một mức độ nào đó, ngay cả khi bạn sử dụng điện thoại “cục gạch” thông thường.

Phức tạp hơn, ngay cả các liên bang cũng không có điều luật riêng khi nói đến việc thu thập thông tin ở quy mô lớn - ngành công nghiệp này chủ yếu dựa vào sự tự điều chỉnh. Các luật của tiểu bang như Đạo luật Quyền riêng tư của Người tiêu dùng California sẽ bổ sung các biện pháp bảo vệ cho cư dân, nhưng các công ty tư nhân thường không bị cản trở khi nói đến việc thu thập và chia sẻ dữ liệu. Và hiện Việt Nam cũng vẫn chưa có sự quan tâm nhiều đến việc thu thập thông tin vị trí người dùng.

Là một người dùng các sản phẩm công nghệ lâu nay, thực sự việc theo dõi vị trí smartphone không có gì mới đối với chúng ta. Tuy nhiên, những báo cáo của New York Times cho chúng ta thấy các ông chủ công nghệ đang theo dõi chúng ta sát đến mức nào.

Sự thật là không có cách ngăn chặn triệt để ở thời điểm hiện tại, nhưng chúng tôi có một số hướng dẫn để giảm thiểu tác động của việc theo dõi vị trí điện thoại. Và nó bắt đầu với việc biết điện thoại của bạn có thể làm gì và ứng dụng nào không nên cho phép truy cập.

May mắn thay, các nền tảng smartphone đều có chức năng hạn chế số lượng ứng dụng và dịch vụ có thể dữ liệu thu thập, đặc biệt là về vị trí. Ngoài việc chỉ cho phép bật và tắt bộ định vị cho toàn bộ hệ thống, cả hai nền tảng Android và iOS cũng cho phép người dùng chuyển đổi quyền truy cập vị trí trên từng ứng dụng. Tất nhiên, điều này đòi hỏi bạn phải đào sâu vào từng ứng dụng và chuyển quyền truy cập GPS cho từng cái.

Các hệ điều hành đều đã giới thiệu các hệ thống cấp phép chi tiết như vậy để giảm thiểu khả năng truy cập của các ứng dụng sử dụng dữ liệu và phần cứng không cần thiết. Tuy nhiên, vẫn có một số cố gắng để vượt quá những gì được phép.

Điều đó nói rằng, việc cấp quyền có thể có những tác dụng không mong muốn, tùy thuộc vào ứng dụng được sử dụng. Một số ứng dụng như bản đồ và điều hướng bắt buộc sẽ phải cần truy cập vào vị trí để hoạt động; trong khi những ứng dụng khác có các tính năng tùy chọn sử dụng vị trí như tính năng gắn vị trí của hình ảnh và bài đăng. Cũng sẽ luôn có những ứng dụng thể hiện dữ liệu vị trí rất quan trọng đối với chức năng của nó và sẽ không hoạt động nếu không được cấp phép, cho dù chúng ta không biết nó có thực sự có ý nghĩa hay không? Trong trường hợp đó, tốt nhất là báo cáo hành vi đó cho Google hoặc Apple.

Các dịch vụ trực tuyến cũng có khả năng lưu trữ dữ liệu vị trí, với Google và Facebook là những kẻ "phạm tội" lớn nhất. Mặc dù họ luôn cung cấp các cài đặt để xóa sạch dữ liệu vị trí của bạn và ngừng ghi lại nó hoàn toàn, nhưng việc có thể truy cập đến chức năng đó đôi khi đòi hỏi quá nhiều thao tác hơn mức cần thiết, nó bị chôn vùi dưới các cài đặt và tùy chọn. Thật không may, đó cũng chính là một trong những vấn đề lớn nhất mà người dùng gặp phải khi tự bảo vệ mình.

Với các tập đoàn đang tìm cách kiếm lợi từ sự riêng tư của bạn và chính phủ dường như không thể theo kịp sự phát triển nhanh chóng này. Trong khi nhiều người đã tự biện minh cho thực tiễn hiện tại điều này là tất yếu để đổi lấy các dịch vụ miễn phí cùng sự thuận tiện. Người dùng thực sự có rất ít sự lựa chọn ngoài việc tự thực hiện việc che chắn bản thân và bảo vệ quyền riêng tư của chính mình. Vì thế, việc tự nhận thức là quan trọng nhất.