Ra mắt năm 1988, phim hoạt hình Mộ Đom Đóm (Grave of the Fireflies) là một trong những bộ phim xuất sắc nhất của nước Nhật về đề tài chiến tranh. Câu chuyện về 2 anh em Seita và Setsuko đã khiến rất nhiều khán giả rơi nước mắt với cái kết quá bi kịch. Sau nhiều năm, khán giả Việt vẫn không thôi thổn thức khi nhớ lại Mộ Đom Đóm và những ẩn ý, câu chuyện có thật đằng sau bộ phim hoạt hình này.

Hình ảnh đứa trẻ cõng em đã qua đời năm 1945 chất chứa nỗi đau xé lòng được nhiều người liên hệ với phim

Mặc dù không có sự liên kết chính thức, nhiều khán giả vẫn gắn liền Mộ Đom Đóm với một bức ảnh của nhiếp ảnh gia Joe O’Donnell năm 1945. Trong ảnh, một cậu bé đang địu em trai của mình sau lưng. Đứa trẻ thoạt như đang ngủ, thế nhưng câu chuyện đằng sau nó được Joe O'Donnell chia sẻ lại khiến nhiều người bàng hoàng.

"Tôi thấy một thằng bé khoảng 10 tuổi đi qua. Thằng nhỏ địu một em bé sau lưng.

Hồi ấy ở Nhật Bản, chúng tôi thường thấy trẻ em chơi đùa với nhau khi đang địu em trai hay em gái sau lưng, nhưng cậu bé này lại rất khác biệt. Tôi có thể thấy thằng bé đã đi đến đây với một mục đích rất nghiêm túc. Thằng bé cũng không đi giày, gương mặt đanh lại và cái đầu của đứa bé đằng sau ngả ra như kiểu đang say ngủ. Cậu bé ấy cứ đứng ở chỗ đó trong khoảng 5 tới 10 phút.

Những người đàn ông đeo khẩu trang màu trắng tiến tới cậu bé và im lặng cởi đứa nhỏ ra khỏi người cậu. Lúc ấy, tôi nhận ra đứa bé ấy đã chết.

Những người đàn ông ôm tay và chân của đứa bé và đặt nó vào đống lửa. Cậu bé đứng im như vậy mà không động đậy, nhìn ngọn lửa cháy. Nó cắn môi mạnh đến mức bật cả máu. Lửa cháy lâu và âm ỉ như ánh hoàng hôn lụi tàn. Khi đó, cậu bé mới quay lưng và im lặng bỏ đi."

Câu chuyện về cậu bé và đứa em đã qua đời khiến nhiều người dễ dàng liên tưởng tới 2 anh em trong bộ phim Mộ Đom Đóm, cũng gặp tình cảnh tương tự.

Tai họa ẩn chứa sau poster của phim, sau hơn 30 năm mới được khán giả khám phá ra

Trong bối cảnh Thế chiến thứ 2 tại Nhật Bản, 2 anh em Seito và Satsuke chật vật sống trong cảnh nghèo túng và sự nhẫn tâm của người dì. Hai anh em đùm bọc và yêu thương, chăm sóc cho nhau nhưng cũng không trốn thoát được khỏi số phận nghiệt ngã. Satsuke chết vì đói và bệnh, sau đó Seito cũng nhận được tin người cha của mình đã qua đời ở chiến trường. Về sau, cậu bé chết gục ở nhà ga Sannomiya sau khi Nhật đầu hàng quân Mỹ. Phim kết thúc với hình ảnh 2 anh em ngồi bên nhau vui vẻ với những con đom đóm xung quanh.

Hình ảnh đó cũng là poster chính của Mộ Đom Đóm, đẹp đến nao lòng. Tuy nhiên phải đến mãi về sau, một vài khán giả mới phát hiện điểm "bất thường" ở poster này. Khi nhìn kỹ, phía trên bầu trời đen thăm thẳm dường như là một vật thể nào đó được nhà sản xuất cố tình "cất giấu". Khi điều chỉnh ánh sáng của poster, có thể thấy một chiếc máy bay B-29 đang thả bom trên bầu trời. Những đốm sáng kỳ diệu tưởng như là đom đóm, hóa ra cũng là một cơn mưa đạn đang nã xuống bọn trẻ.

Phiên bản người đóng hé lộ góc nhìn khác về sự việc: Phải chăng là do người anh mà Setsuko phải chết?

Bên cạnh chủ đề chính là hiện thực tàn khốc mà chiến tranh đã mang lại cho con người, Mộ Đom Đóm phiên bản live-action năm 2005 dường như còn mang đến góc nhìn khác về thảm kịch của 2 anh em. Nhiều người chỉ ra điểm khác biệt giữa bản phim hoạt hình và bản người đóng, rằng nếu Seito không quá tự mãn mà để Setsuko lại cho bà dì nuôi, thì có lẽ cô bé đã không phải chết thảm.

- Mình còn xem cả bản người đóng nữa. Xem bản phim thì thấy thương bà dì, ghét thằng anh. Giá như nó nghe lời bà dì, đi làm để đứa em ở nhà cho bả nuôi thì có phải đỡ không. Tại vì trong phim thằng anh 15 tuổi nhìn to khoẻ, mà không chịu đi làm.

- Trong bản live-action còn có cảnh đứa con gái quay sang trách mẹ (bà dì) gián tiếp làm 2 anh em chết, xong bị bà dì nạt lại “trong thời loạn lạc này, chỉ có như vậy chúng ta mới tồn tại được”, tôi thấy quá chí lí.

- Coi phim này 1 lần mà không dám coi lại. Cứ nghĩ tới những chuyện này là rơi nước mắt.

- Chiến tranh Việt Nam cũng tàn khốc không kém. Những tác phẩm đề tài chiến tranh này luôn khiến mình đau lòng khủng khiếp.

Nguồn: Tổng hợp, Group Maybe You Never Watched This Movie