The Shape of Water hiện nắm giữ lợi thế lớn trên đường đua Oscar 2018 với tổng cộng 13 đề cử. Con số chỉ kém kỷ lục 14 đề cử của All About Eve (1950), Titanic (1997) và La La Land (2016) trong lịch sử. Trước đó, câu chuyện tình kỳ lạ giữa một cô lao công bị câm (Sally Hawkins) và một thủy quái (Doug Jones) trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh giành giải thưởng tiền Oscar rất quan trọng là PGA (Hiệp hội Sản xuất Mỹ) - nơi đã tiên đoán đúng giải Phim truyện xuất sắc của Viện hàn lâm tới 19 trong 28 lần trao giải. Song, lịch sử không hoàn toàn đứng về phía The Shape of Water. Trong 22 năm lịch sử của một giải tiền Oscar danh giá khác là SAG (Hiệp hội Diễn viên), chỉ duy nhất Braveheart (1995) không có đề cử Dàn diễn viên xuất sắc tại đây mà sau đó có thể lên ngôi ở Oscar. “Nạn nhân” mới nhất của SAG chính là La La Land (2016).

Theo giới quan sát quốc tế, đối thủ lớn nhất của The Shape of Water lúc này là Three Billboards Outside Ebbing, Missouri - bộ phim tâm lý mới gặt hái thắng lợi vang dội tại Quả cầu vàng và SAG (với giải Dàn diễn viên xuất sắc). Tại Oscar 2018 , câu chuyện bà mẹ (Frances McDormand) đi tìm công lý cho cô con gái bị hãm hiếp và sát hại nhận tổng cộng 7 đề cử, trong đó có Phim truyện xuất sắc. Song, bất ngờ xảy ra khi Martin McDonagh chỉ nhận đề cử cho Kịch bản gốc, chứ không có tên ở hạng mục Đạo diễn xuất sắc - dù trước đó nhà làm phim người Anh mới được giải tiền Oscar DGA (Hiệp hội Đạo diễn Mỹ) trao cơ hội. Trong 85 năm qua, chỉ có hai phim thắng giải Phim truyện xuất sắc của Oscar, mà không có đề cử Đạo diễn xuất sắc. Đó là trường hợp của Driving Miss Daisy (1989) và Argo (2012).

Đến với Dunkirk , tác phẩm tâm lý chiến tranh của đạo diễn Christopher Nolan có 8 đề cử tại Oscar 2018, tức nhiều thứ hai sau The Shape of Water. Các fan của nhà làm phim người Anh có quyền ăn mừng khi ông rốt cuộc cũng nhận đề cử Đạo diễn xuất sắc đầu tiên trong sự nghiệp sau nhiều lần lỡ hẹn. Nhưng cơ hội của Dunkirk ở hạng mục Phim truyện xuất sắc là cực kỳ mong manh theo tiếng nói lịch sử. Grand Hotel (1932) là tác phẩm cuối cùng thắng giải quan trọng nhất của Oscar khi không nhận bất cứ đề cử nào về diễn xuất hay kịch bản. Và câu chuyện đó đã xảy ra từ cách đây… 85 năm.

Bộ phim đồng tính gây tiếng vang từ Liên hoan phim Sundance 2017 là Call Me by Your Name nhận 4 đề cử tại Oscar 2018. Trong đó, ở tuổi 22, Timothée Chalamet là người trẻ tuổi thứ ba có cơ hội tranh tài ở hạng mục Nam diễn viên chính xuất sắc sau Mickey Rooney (18 tuổi với Babes in Arms - 1939) và Jackie Cooper (9 tuổi với Skippy - 1931). Ở chiều hướng ngược lại, Call Me by Your Name giúp James Ivory nhận đề cử hạng mục Kịch bản chuyển thể xuất sắc, và ông là người già nhất từng có cơ hội tranh tài ở một kỳ Oscar khi năm nay đã bước sang tuổi 90.

Trong chương trình talk show mới đây với Jimmy Kimmel, Meryl Streep khiến cả hội trường bật cười khi bà không thể nhớ hết các đề cử Oscar mà mình từng nhận. Tại Oscar 2018, minh tinh nâng cao kỷ lục cá nhân lên con số 21 đề cử diễn xuất với The Post - bộ phim chính kịch xoay quanh sự kiện tờ The Washington Post cho xuất bản tài liệu Pentagon Papers, giúp phanh phui những bí mật bẩn thỉu của chính phủ Mỹ trong chiến tranh Việt Nam hồi thập niên 1970. Cũng kể từ Out of Africa (1985), The Post mới là bộ phim tiếp theo vừa giúp Streep có đề cử cá nhân, vừa nhận đề cử Phim truyện xuất sắc. Song, tác phẩm lại không thể giúp Tom Hanks có tên ở hạng mục “ảnh đế”. Có một điều kỳ lạ rằng nam diễn viên nổi tiếng thân thiện đã không nhận được bất cứ đề cử nào từ AMPAS kể từ năm 2001 với bộ phim Cast Away (2000).

Phantom Thread tham gia đường đua khá muộn và không gây nên tiếng vang nào đáng kể tại các giải thưởng tiền Oscar. Song, tác phẩm lấy bối cảnh thập niên 1950, xoay quanh nhà thiết kế thời trang Reynolds Woodcock đã lên tiếng đúng lúc khi nhận tổng cộng 6 đề cử, trong đó có Phim truyện xuất sắc và Nam diễn viên chính xuất sắc cho Daniel Day-Lewis. Có lẽ Day-Lewis là điềm may, bởi cả 5 tác phẩm từng giúp ông có đề cử cá nhân đều được đua tranh ở hạng mục quan trọng nhất. Tiếc là huyền thoại người Anh đã quyết định giải nghệ sau Phantom Thread, và có lẽ không còn bộ phim nào có thể nối dài điềm may ấy.

Sự vắng mặt của James Franco với The Disaster Artist (2017) một phần vì bê bối tình dục vô tình đã giúp Denzel Washington với Roman J. Israel, Esq. bất ngờ có đề cử diễn xuất thứ 8 trong sự nghiệp. Với các đồng nghiệp nam, ông hiện chỉ thua kém Jack Nicholson (12 đề cử), Laurence Olivier (10 đề cử), Spencer Tracy (9 đề cử), Paul Newman (9 đề cử), và nay vẫn còn thời gian để tạo ra kỷ lục mới. Tuy nhiên, Denzel Washington mới chỉ hai lần giành chiến thắng với Glory (1989) và Training Day (2001). Cơ hội năm nay của ông ở hạng mục Nam diễn viên chính xuất sắc thực tế không cao bởi Gary Oldman với Darkest Hour (2017) đã thắng hầu hết giải tiền Oscar quan trọng.

Nhưng Denzel Washington đã kịp tạo ra một cột mốc lịch sử mới tại Oscar với Roman J. Israel, Esq. cùng với Octavia Spencer của The Shape of Water. Cả hai trở thành những diễn viên da màu đầu tiên có hai năm liên tiếp nhận đề cử Oscar. Tại sự kiện năm 2017, Washington tranh tài với Fences (2016) ở hạng mục Nam diễn viên chính, còn Spencer được trao cơ hội ở hạng mục Nữ diễn viên phụ với Hidden Figures (2016). Nhưng họ sau đó thất bại trước lần lượt Casey Affleck (Manchester by the Sea) và Viola Davis (Fences).

Kevin Spacey mất vai cho Christopher Plummer ngay cả khi All the Money in the World (2017) đã hoàn thành vì bê bối tình dục. Điều oái oăm là Plummer nay nhận đề cử Nam diễn viên phụ xuất sắc tại Oscar 2018 chỉ nhờ 10 ngày ngắn ngủi quay lại bộ phim. Lúc này, ngôi sao gạo cội người Canada trở thành diễn viên già nhất từng nhận đề cử diễn xuất của Viện hàn lâm khi ông đã bước sang tuổi 88. Kỷ lục trước đó thuộc về minh tinh quá cố Gloria Stuart với đề cử Nữ diễn viên phụ xuất sắc cho bom tấn Titanic (1997) khi bà đã 87 tuổi.

Cũng ở cuộc đua Nam diễn viên phụ xuất sắc của Oscar 2018, Sam Rockwell và Woody Harrelson cùng nhận đề cử nhờ bộ phim Three Billboards Outside Ebbing, Missouri. Lần cuối cùng điều này xảy ra tại hạng mục là trường hợp của Bugsy (1991) với hai ngôi sao Harvey Keitel và Ben Kingsley. Cơ hội dành cho Sam Rockwell hiện nhỉnh hơn, bởi anh mới thắng giải tại Quả cầu vàng và SAG của Hiệp hội Diễn viên Mỹ.

The Post không thể giúp Steven Spielberg có tên ở hạng mục Đạo diễn xuất sắc, nhưng việc tác phẩm xuất hiện ở cuộc đua Phim truyện xuất sắc giúp ông có lần thứ 10 nhận đề cử trên cương vị nhà sản xuất. Đó là con số kỷ lục mà Spielberg đang chia sẻ với Scott Rudin. Năm nay, Rudin cũng mới nâng cao thành tích của bản thân với bộ phim Lady Bird.

Lady Bird là tác phẩm về tuổi trẻ nổi loạn của một cô nữ sinh tự gọi mình là “Điểu Cô nương” (Saoirse Ronan) ở Sacramento, California. Với bộ phim, Greta Gerwig là nhà làm phim nữ thứ 5 trong lịch sử nhận đề cử ở hạng mục Đạo diễn xuất sắc. Cũng là lần thứ 5, cuộc đua chứng kiến sự xuất hiện của một nhà làm phim da màu là Jordan Peele với Get Out. Song, đối với cả Gerwig, Peele, Christopher Nolan (với Dunkirk) hay Guillermo del Toro (với The Shape of Water), đây đều là lần đầu tiên họ có cơ hội ẵm giải Đạo diễn xuất sắc của AMPAS. Người nhiều kinh nghiệm nhất tại hạng mục là Paul Thomas Anderson với Phantom Thread, nhưng đây thực tế cũng mới chỉ là đề cử đạo diễn Oscar thứ hai dành cho anh.

Bộ phim lên án nạn phân biệt chủng tộc lấy bối cảnh hậu Thế chiến II mang tên Mudbound của hãng Netflix đã làm nên lịch sử. Tay máy Rachel Morrison trở thành người phụ nữ đầu tiên nhận đề cử Quay phim xuất sắc tại một kỳ Oscar.

Mudbound đồng thời giúp Mary J. Blige đứng trước cơ hội tái lặp kỳ tích của Barbra Streisand. Đó là giành chiến thắng cả về diễn xuất lẫn sáng tác nhạc tại Oscar. Song, huyền thoại Streisand cần tới hai tác phẩm khác nhau là Funny Girl (giải Nữ diễn viên chính năm 1969) và A Star Is Born (giải Ca khúc chủ đề năm 1977) để tạo ra điều đó. Còn danh ca da màu có khả năng làm nên điều kỳ diệu chỉ nhờ Mudbound trong năm nay. Cô nhận đề cử hạng mục Nữ diễn viên phụ và Ca khúc chủ đề xuất sắc với giai điệu của Mighty River.

Fan của DCEU nói riêng có thể cảm thấy thất vọng khi Wonder Woman rốt cuộc bị AMPAS hoàn toàn làm ngơ. Nhưng số đông người hâm mộ phim siêu anh hùng nói chung hẳn cảm thấy vui mừng khi chứng kiến Logan nhận đề cử Kịch bản chuyển thể xuất sắc. Đây là lần thứ hai một tác phẩm của thể loại có cơ hội đua tranh ở lĩnh vực biên kịch, sau The Incredibles (2004) tại hạng mục Kịch bản gốc hồi đầu năm 2005. Cùng lúc đó, Vũ trụ Điện ảnh Marvel tiếp tục tìm kiếm tượng vàng Oscar đầu tiên. Năm nay, cơ hội của MCU đặt cả vào Guardians of the Galaxy Vol. 2 ở hạng mục Kỹ xảo hình ảnh xuất sắc.

Nhắc tới hạng mục Kỹ xảo hình ảnh xuất sắc, khán giả Việt Nam có thể chia vui với Kong: Skull Island khi bộ phim là một trong năm ứng cử viên lọt vào vòng đề cử cuối cùng. Công chúng không thể phủ nhận tác phẩm của đạo diễn Jordan Vogt-Roberts đã mang tới những khung hình đẹp mãn nhãn, cũng như sự mượt mà trong từng chuyển động của Kong. Đây là lần thứ ba liên tiếp một bộ phim King Kong có tên ở hạng mục Kỹ xảo hình ảnh xuất sắc sau các phiên bản năm 1976 và 2005. Và ở cả hai lần trước, thương hiệu đều giành chiến thắng cuối cùng.

Nhà soạn nhạc John Williams tiếp tục là người còn sống nhận nhiều đề cử Oscar nhất. Với bom tấn Star Wars: The Last Jedi ở hạng mục Nhạc nền xuất sắc, ông có đề cử Oscar thứ 51 trong sự nghiệp. Williams từng 5 lần giành tượng vàng, nhưng lần cuối cùng điều đó xảy ra đã là từ năm 1994 với bộ phim Schindler’s List (1993).

Thắng liên tiếp ở Quả cầu vàng và Critics’ Choice Award, nhưng In the Fade của điện ảnh Đức rốt cuộc còn không lọt vào vòng đề cử cuối cùng hạng mục Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc tại Oscar 2018. Lúc này, lịch sử gọi tên Lebanon khi quốc gia châu Á lần đầu tiên đứng trước cơ hội nhận tượng vàng. Đó là bộ phim The Insult - câu chuyện kỳ lạ về một người đàn ông Lebanon và một người dân nhập cư Palestine là hàng xóm của nhau. Cãi vã về sinh hoạt dẫn tới bạo lực, và họ quyết định đưa nhau ra tòa, rồi từ đó trở thành tâm điểm của giới truyền thông cả nước.