Kỷ niệm Windows 3.1 20 tuổi: Điểm danh những tính năng thay đổi cả thế giới

Trước khi Windows Explorer xuất hiện, Program Manager là trình quản lý tập tin trong Windows. Bạn có thể nhóm các biểu tượng ứng dụng cùng nhau theo bất cứ cách thức nào mình muốn.

File Manager cho phép bạn khám phá hệ thống tập tin của máy một cách trực quan bằng cách sử dụng cây thư mục và hệ thống file được phân biệt với nhau qua các biểu tượng tập tin khác nhau. Việc sao chép giữa các thư mục khá đơn giản chỉ bằng các động tác kéo và thả, và đây là điểm khiến nhiều người dùng máy tính chuyển sang lựa chọn Windows. 

Microsoft kết hợp File Manager và Program Manager vào Windows Explorer trong Windows 95, và trình quản lý tập tin này được giữ nguyên kể từ thời điểm đó đến nay.

Hệ thống font TrueType có thể coi là yếu tố quan trọng giúp tạo nên thành công cho Windows 3.1. True Type do chính Apple phát triển và phát hành miễn phí cho Microsoft. Vì sao lại miễn phí? Thời điểm đó Apple không muốn Adobe là kẻ độc quyền chữ in kỹ thuật số.

Thay vì sử dụng các điểm ảnh có khối lớn trong ảnh nhị phân, TrueType mô tả font chữ theo các đường cong và đường thẳng. Điều này cho phép font chữ có thể được mở rộng đến bất cứ kích thước nào mà người dùng mong muốn. Win 3.1 có 15 font với những cái tên vẫn còn khá phổ biến hiện nay như Arial, Courier, System, và Times New Roman.

Screensaver là tiện ích giúp các loại màn hình CRT tránh lỗi điểm chết. Hiện tượng này xảy ra khi để màn hình hiển thị liên tục 1 điểm ảnh trong 1 thời gian dài, dẫn đến một số điểm trên màn hình không còn khả năng phát sáng nữa và trở thành những đốm đen. Screensaver giúp các hình ảnh trên màn hình thay đổi liên tục trong thời gian người dùng không làm việc, làm giảm thiểu lỗi điểm chết này.

Trước khi phiên bản Windows này xuất hiện, người dùng phải cài đặt ứng dụng Screensaver từ hãng thứ 3. Trong Windows 3.1, Microsoft tích hợp 4 screensaver gồm Screen, logo Windows "bay lượn", Marquee (một cụm từ do người dùng tự chọn di chuyển trên màn hình) và Starfield Simulation. Tất nhiên, người dùng cũng có thể cài đặt nhiều Screensaver khác.

Trước khi các trang blog tin tức nổi lên, dân văn phòng thường nướng thời gian nhàn rỗi của họ vào 2 trò chơi đánh bài Solitaire và dò mìn Minesweeper trên Windows. Solitaire lần đầu xuất hiện trên Windows 3.0 còn Minesweeper được giới thiệu trong bản 3.1 thay cho trò Reversi trong Windows 3.0. Solitaire được đánh giá là trò chơi còn ngốn thời gian của người dùng máy tính hơn bất cứ ứng dụng nào khác.

Windows 3.1 mang lại nhiều cải tiến so với các phiên bản trước nó, tuy nhiên, cũng có những tính năng ở phiên bản này mà rất dễ "bẫy" người dùng làm hỏng hệ thống của họ: Registry. Việc tinh chỉnh Registry có thể giúp hệ thống chạy mượt mà hơn, nhưng cũng không ít trường hợp hệ điều hành bị xáo trộn và người dùng phải cài lại hệ điều hành vì những điều chỉnh mà họ 

Trong Windows 3.1, Control Panel chỉ có 12 biểu tượng để cấu hình cả hệ điều hành; trong Windows 7, con số này lên tới 52. (tất nhiên cũng phải kể đến Windows 3.1 chỉ chiếm 11 MB dung lượng ổ cứng, còn dung lượng cần để cài đặt Windows 7 lớn hơn rất nhiều). Windows 3.1 cũng là phiên bản đầu tiên của Windows có Control Panel dạng mô-đun. Người dùng có thể thêm các panel mới bằng cách copy tập tin CPL đặc biệt vào thư mục Windows của hệ thống.

Trước khi có Windows 3.1, người viết ứng dụng phải tự lập trình hộp thoại lưu/mở tập tin từ đầu cho ứng dụng đó. Trong Windows 3.1, Microsoft giới thiệu hộp thoại lưu/mở toàn hệ thống, giúp các lập trình viên tích hợp luôn vào ứng dụng của họ, tránh sự không nhất quán ở tính năng này trong các ứng dụng khác nhau.

Microsoft lần đầu tiên hỗ trợ playback âm thanh và video trong Windows 3.0 với Multimedia Extensions (phát hành năm 1991), nhưng tính năng này chỉ dành cho các máy tính mới. Trong Windows 3.1, người dùng có thể chơi và ghi lại các tập tin âm thanh kĩ thuật số chất lượng cao bằng cách sử dụng các card âm thanh như SoundBlaster Pro. Trong Media Player,người dùng có thể xem các tập tin video AVI - miễn là phần cứng thiết bị có thể xử lý video đó mượt mà.

Diện mạo Notepad trong Windows 3.1 nhìn không có nhiều thay đổi so với các phiên bản Windows sau này, tuy nhiên, tiện ích máy tính Calculator với các nút bấm nhiều màu sắc trong Windows 3.1 lại trông khá lạ lẫm. 

Trong các phiên bản hiện đại của Windows, người dùng ấn giữ đồng thời bộ phím Ctrl-Alt-Delete để truy cập Task Manager. Trong Windows 3.1, bạn ấn Ctrl-Esc hoặc click đúp vào màn hình desktop để truy cập Task List (tiền thân của Task Manager). Tiện ích này cho phép bạn xem tất cả các ứng dụng đang mở và đóng một ứng dụng nào đó nếu nó "ngang bướng".

Đây là “ông tổ” của ứng dụng Paint hiện nay. Vào thời điểm khi hầu hết các máy tính dùng hệ điều hành Windows hỗ trợ chỉ có 16 màu, Paintbrush là tiện ích tuyệt vời cho chức năng biên tập đồ họa nhanh.