Có lẽ, một trong những kiểu địa hình ấn tượng nhất là Rãnh Mariana - một kẽ nứt ở Tây Thái Bình Dương trải dài 2.540km và là nơi có Challenger Deep - điểm sâu nhất Trái Đất với độ sâu khoảng 11.000 mét.

Các miệng phun thủy nhiệt dưới rãnh Mariana ở Thái Bình Dương trong một chuyến thám hiểm năm 2016. Ảnh: Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ

Điều đó tức là vị trí này sâu hơn gần 3 lần so với địa điểm tìm thấy xác tàu Titanic ở Đại Tây Dương và sâu hơn chiều cao của Everest - đỉnh núi cao nhất thế giới. Dưới đây là một vài sự thật thú vị về địa điểm đặc biệt này:

Đạo diễn phim Titanic từng thám hiểm vực thẳm Challenger

James Cameron, đạo diễn phim Titanic là một trong số ít người từng ghé thăm Challenger Deep. Trên thực tế, hầu như có rất ít người từng thám hiểm tới đây. Chuyến thám hiểm đầu tiên diễn ra vào năm 1960 với hành trình lịch sử của tàu ngầm Trieste. Trong suốt hành trình này, các hành khách Jacques Piccard và Don Walsh nói rằng họ cảm thấy kinh ngạc khi nhìn thấy những loài sinh vật ở nơi mà các nhà khoa học từng cho rằng không thứ gì có thể tồn tại được.

"Ngay lập tức, tất cả những nhận thức trước đó của chúng tôi về đại dương đã bị thổi bay", Tiến sĩ Gene Feldman, một nhà hải dương học danh dự tại NASA cho hay.

James Cameron, đạo diễn phim Titanic năm 1997, là nhà thám hiểm đại dương tiếp theo ghé thăm nơi sâu nhất của đại dương. Ông đã bí mật làm việc với đội ngũ kỹ sư để làm ra con tàu Deepsea Challenger dài hơn 7m và nặng 11 tấn, lặn xuống độ sâu 10.908 mét và thiết lập kỷ lục thế giới vào năm 2012.

Túi nylon được tìm thấy ở Rãnh Mariana

Một nhà thám hiểm đã quay lại địa điểm này là Victor Vescovo, một nhà đầu tư ở Texas - người đã có hành trình lặn xuống độ sâu 10.927 mét và thiết lập kỷ lục thế giới vào năm 2019.

Vescovo đã cho chúng ta thấy tác động của con người đến những địa điểm xa xôi tưởng như không bao giờ chạm tới này khi ông quan sát được một chiếc túi nilon và những chiếc vỏ kẹo ở đáy của Rãnh Mariana.

Một số nhà thám hiểm đã tới Challenger Deep sau đó nhưng những cuộc phiêu lưu này không phổ biến bởi hành trình này vô cùng nguy hiểm.

Nằm ở khu vực tăm tối, được đặt tên theo vị thần cai quản địa ngục

Giống như bầu khí quyển Trái Đất, đại dương cũng chia thành nhiều lớp. Phần trên cùng được gọi là khu vực ánh sáng mặt trời, nằm ở độ sâu 200 mét dưới mặt nước. Khu vực tiếp theo là khu vực chạng vạng kéo dài từ phần cuối của khu vực ánh sáng mặt trời tới độ sâu 1.000 mét. Kế tiếp là khu vực nửa đêm và dưới đó là vùng biển thẳm, trải dài từ 4.000 mét đến 6.000 mét. Trong vùng biển thẳm, hầu như rất ít dạng sống có thể tồn tại, hoàn toàn không có ánh sáng và nhiệt độ gần như đóng băng.

Thiết bị điều khiển từ xa Deep Discoverer khám phá miệng phun thủy nhiệt ở Chamorro Seamount, nằm ở phía Tây Rãnh Mariana. Ảnh: Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ.

Tuy nhiên, Challenger Deep thậm chí còn sâu hơn khi nằm trong vùng biển khơi tăm tối (hadal zone). Khu vực này được đặt tên theo thần Hades trong thần thoại Hy Lạp - vị thần cai quản địa ngục.

Thế giới của những sinh vật độc đáo và những núi lửa bùn

Vùng biển khơi tăm tối là một trong những môi trường sống ít được khám phá nhất trên Trái Đất. Ở độ sâu có thể khiến thịt nát xương tan này không có ánh sáng mặt trời và từng được cho là không gì có thể tồn tại được. Tuy nhiên, niềm tin đó đã bị bác bỏ.

"Thậm chí ở dưới đáy đại dương, sự sống vẫn tồn tại. Năm 2005, các sinh vật đơn bài được gọi là trùng lỗ - một loại sinh vật phù du đã được phát hiện ở Challenger Deep", Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ cho hay.

Ngoài ra, ở Challenger Deep còn có những mỏm đá đầy màu sắc và hải sâm.

Hàng loạt núi lửa bùn dưới đáy biển và các miệng phun thủy nhiệt ở Rãnh Mariana đã hỗ trợ cho các dạng sống bất thường này. Bất chấp nước nóng và có nồng độ axit cao từ các miệng phun thủy nhiệ trong các núi lửa bùn, các sinh vật này vẫn có thể tồn tại.

Không có ánh sáng mặt trời, thay vào đó các sinh vật hưởng lợi từ dòng nước giàu dinh dưỡng từ các miệng phun thủy nhiệt.

Khó có thể biết độ sâu chính xác

Đáy biển vẫn là một trong những nơi bí ẩn nhất vũ trụ. Trên thực tế, chúng ta biết rõ về bản đồ Mặt trăng và sao Hỏa hơn là bản đồ chính hành tinh của chúng ta. Mặc dù con người đã khám phá đại dương từ hàng chục nghìn năm nhưng chỉ khoảng 20% đáy biển được lập bản đồ.

Với sự quan tâm lớn đến Rãnh Mariana, các nhà nghiên cứu đã có một vài nỗ lực để có bức tranh cụ thể hơn về những đặc điểm của nó. Tuy nhiên, việc này không hề dễ dàng: Do sự rộng lớn và độ sâu của khu vực đáy biển, các nhà khoa học phải dựa vào công nghệ để có bức tranh đầy đủ về nó.

Hiện nay, với các công nghệ và thiết bị đang cải thiện không ngừng, độ sâu ước tính của Challenger Deep được cập nhật gần đây nhất là 10.935 mét vào năm 2021.

Nguồn: CNN