Câu chuyện có lẽ nên được bắt đầu bằng những lời của chính Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã từng nói với một nhà nghiên cứu lịch sử về giải trí tương tác và giá trị truyền tải những bài học lịch sử qua những tựa game: “Cách đây đã trên dưới 10 năm, khi đó trò chơi điện tử trên Internet mới thâm nhập chưa lâu mà đã sớm tỏ ra hút hồn giới trẻ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nói với anh em làm sử chúng tôi rằng cần quan tâm đến kênh giải trí này từ lợi thế truyền bá và tự ông đưa tôi đến một doanh nghiệp tin học khích lệ sự hợp tác giữa hai giới để thiết kế những game Việt khai thác các đề tài lịch sử...”

Khi những đột phá mới của công nghệ được con người khám phá hoặc phát minh, những sản phẩm giải trí tương tác, hay thường được chúng ta gọi một cách ngắn gọn là game, cũng trở thành một trong những công cụ truyền tải thông điệp cực kỳ hiệu quả bên cạnh những công cụ vốn có như điện ảnh, sân khấu, văn học…

Lịch sử cũng không nằm ngoài quy luật đó. Trên thế giới đã có không ít những tựa game tái hiện lại một phần kho tàng lịch sử khổng lồ của nhân loại, những trận chiến oai hùng, những thời khắc đã qua mà con người hiện đại không bao giờ được phép lãng quên.

Hãy quay trở lại với làng game Việt. Khi cộng đồng game thủ được tự tay trải nghiệm những tựa game từ cũ đén mới như Cossack, Age of Empires hay gần đây có Assassin’s Creed, chính họ cũng có được cho mình một phần, không ít thì nhiều, những kiến thức lịch sử thế giới như những nền văn minh cổ xưa, hay những câu chuyện được thêu dệt dựa trên chính quá khứ có thật.

Vậy còn lịch sử Việt Nam, quá khứ 4.000 năm của chúng ta trên game đang đứng ở đâu? Câu trả lời thật đáng buồn là có vẻ như cộng đồng game thủ Việt đang bỏ quên một khía cạnh có thể giúp họ hiểu được phần nào truyền thống của ông cha ta.

Những tựa game từng rất được kỳ vọng sẽ đem lại một góc nhìn mới mẻ hơn về lịch sử đất nước Việt Nam trong quá khứ như 7554 hay Thuận Thiên Kiếm cuối cùng lại trở thành những cái tên đã đi vào dĩ vãng. Thất bại về mặt doanh thu là một lý do. Nhưng lý do này lại đến chính từ sự thờ ơ trước những tựa game các nhà phát triển VIệt Nam đã dày công nghiên cứu và phát triển để đem tới cho cộng đồng game thủ Việt.

Nhiều người không khỏi chạnh lòng khi game thủ trong nước, sau một thời kỳ sống cùng với những bộ phim dã sử hay lịch sử Trung Quốc lại trở nên gắn bó với những tựa game kiếm hiệp được phát triển khai thác chính những đề tài này, trong khi đối với họ, lịch sử nước Nam chỉ tồn tại trong những cuốn sách giáo khoa dài dòng, khô khan hay những bộ phim đậm tính sử thi nhưng không được khai thác đúng tầm.

Hay ở một khía cạnh khác, những game thủ đam mê những tựa game PC console luôn miệng tung hô câu nói đã trở thành thương hiệu của series game Assassin’s Creed: “Nothing is true, everything is permitted” mà có khi còn không hiểu hết ý nghĩa của nó.

Xét riêng làng game Việt, chi tính tới quá trình dựng nước, giữ nước của ông cha ta, các nhà phát triển game đã có được một mảnh đất vô cùng rộng lớn để phát triển những sản phẩm có cả chất và lượng, góp phần phục vụ cộng đồng game thủ vốn đã và đang lặn ngụp trong bể game “Tàu” được nhập về nước ta hàng tháng, thậm chí hàng tuần bởi các nhà phát hành.

Tuy nhiên, để thực hiện được một dự án như vậy hoàn toàn không phải là điều đơn giản. Điều kiện tiên quyết để có thể tạo ra một tựa game lịch sử là vấn đề nghiên cứu. Chỉ có nghiên cứu một cách kỹ lưỡng lịch sử, cốt truyện của game mới có được chất lượng và chiều sâu. Và đó cũng chính là điều những nhà phát triển game hiện tại e dè.

Chỉ cần mắc một sơ suất nhỏ trong việc thực hiện, hậu quả mang đến cho các studio game Việt Nam đôi khi vô cùng khó lường trước. Chỉ tính riêng một chi tiết sai sót trong lịch sử đã có thể khiến cho game thủ hiểu sai lệch toàn bộ vấn đề. Một tựa game Việt khiến cho cộng đồng hiểu sai lịch sử sẽ đem tới hậu quả thảm khốc.

Vấn đề thứ hai đối với các nhà phát triển game Việt chính là chất lượng sản phẩm. Khi mặt bằng chung của những tựa game made in Vietnam vẫn chưa được cải thiện, thì việc cố gắng khai thác chủ đề lịch sử sẽ càng làm khó những studio của chúng ta. Ai cũng muốn thực hiện một tựa game để truyền tải những thông điệp từ quá khứ. 

Thế nhưng khi chính chất lượng của tựa game chưa được tốt như mong muốn, việc “nhồi nhét” những câu chuyện lịch sử, việc mà chúng ta chưa thể tinh tế bằng những quốc gia láng giềng sẽ chỉ khiến cho tựa game ra lò không sớm thì muộn cũng sẽ bước vào vết xe đổ của những game Việt Nam lấy bối cảnh lịch sử từng được ra mắt trước đây.

Ấy là chưa kể, sự quan tâm của cộng đồng game thủ Việt Nam đối với những game như vậy vẫn chưa được cao. Chỉ khi một sản phẩm thực sự có được chất lượng nội dung, khiến cho cộng đồng tin tưởng và đam mê, thì khi đó lịch sử qua game mới có được vị trí mà đáng lẽ ra chúng phải có từ rất lâu về trước.