Truyện kể rằng, sau khi thua trận Xích Bích, Tào Tháo quyết định dẫn quân qua đường Hoa Dung để trốn chạy. Ngờ đâu, mọi đường đi nước bước của ông lại vẫn nằm trong lòng bàn tay của Khổng Minh. Toán quân do Quan Vũ cầm đầu đã chặn đánh từ bao giờ. Những tưởng khí số đã tận nhưng không, sau cùng, Quan Vũ quyết định lùi bước cho quân Tào rút lui. Đây là một điển tích rất nổi tiếng của thời Tam Quốc và vẫn còn gây tranh cãi cho tới tận bây giờ.

Điển tích kinh điển tại đường Hoa Dung

Cái nghĩa của Quan Vũ

Trước đó, từng có lần Quan Vũ chặn hậu cho Lưu Bị, lọt vào giữa trận địa địch nhân. Tào Tháo vì mến tài mà không những không gây hấn, còn mời về thiết đãi như thượng khách. “Cứ 3 hôm một tiệc nhỏ, 5 hôm một tiệc lớn, tặng mỹ nữ, vàng bạc, châu báu, phong hầu, vinh hoa phú quý đủ cả”. Tào Tháo đối với Quan Vũ tốt đến thế đã là cực điểm, không giống tính cách thường ngày của ông - phụ cả thiên hạ.

Quan Vũ là đại diện cho trung nghĩa

Cho đến khi hội ngộ tại Hoa Dung, Tào vừa phải nhận thất bại thảm hại nhất trong cuộc đời chinh chiến của mình. Quan Vũ lúc ấy thì như trăng sáng giữa trưa, nếu hạ sát được địch thủ này thì thanh danh của ông càng tăng vọt. Thế nhưng, Võ Thánh đâu phải người ham danh lợi, tính cách nổi tiếng nhất của ông là trung nghĩa. Ông trung với Lưu Bị nhưng vẫn giữ được cái nghĩa với Tào Tháo bằng hành động tha chết cho đối phương.

Nhiều người cho rằng, đó là cơ hội ngàn năm có một để Quan Vũ báo đáp lại trọng tình của Tào Tháo, không còn khúc mắc trong tâm nữa. Thế nhưng, cho đến nay, có rất nhiều ý kiến lại chỉ ra, mối quan hệ của Tào và Quan vốn đã nằm trong tính toán. Kể cả việc thả địch thủ nguy hiểm này đi cũng là để phục vụ cho mục tiêu cuối cùng - tam phân thiên hạ.

Cả cuộc đời, Tào Tháo chỉ phá lệ đúng một lần, để Quan Vũ người phụ mình

Mưu trí Gia Cát Lượng

Lại nói về vị quân sư tài ba của nhà Thục, nhiều nhà sử học cho rằng, sự việc giữa Quan Vũ và Tào Tháo tất cả đều đã nằm trong tính toán của ông. Cục diện thiên hạ hậu Xích Bích chính là thứ mà Gia Cát Lượng nhắm tới. Tào Tháo đương nhiên vẫn sẽ là thế lực mạnh nhất, đứng nhì chính là Tôn Quyền Giang Đông. Vậy nếu Quan Vũ tuân lệnh mà giết Tào thì sao? Liệu Lưu Bị có cơ hội vùng lên, thành lập ra một nước Thục để tạo ra thế chân vạc kia hay không?

Tài trí của Gia Cát Lượng

Câu trả lời đương nhiên là không. Trong trường hợp Tào chết, toàn bộ miền Bắc vốn đang yên bình sẽ tự xâu xé lẫn nhau với hàng loạt dư đảng, từ tàn dư Viên Thiệu, phe ủng hộ Hán Hiến Đế, Tào Thực, Tào Phi… Cơ hội dành cho Lưu Bị chỉ là con số 0 tròn trĩnh.

Khổng Minh đã nhìn thấy trước kết cục này. Thế nên, trong sách lược của ông vốn không hề có “giết Tào”. Cũng chính ông đã đặt cứ điểm sau cùng là Quan Vũ để đối phó với Tào Tháo. Khổng Minh thừa biết rằng với tính cách và mối quan hệ giữa 2 người, Quan Vũ sẽ không thể ra tay.

Tào Tháo mà chết, dư đảng khắp phương Bắc lại nổi lên, ai có thể ngăn chặn?

Sau khi quân đội lên đường, Khổng Minh mới nói với Lưu Bị: "Lượng đêm quan sát tinh tượng, thấy Tào tặc chưa tới số diệt vong. Lưu chút nhân tình, để Vân Trường đi (cản Tào Tháo), cũng là chuyện tốt".

Tào Tháo còn sống, Tôn Quyền còn e ngại, Lưu Bị vẫn có thể nuôi binh

Nhờ đó, trong khi Tào Tháo vẫn đang cay đắng vì thất bại, Lưu Bị mới được đà lấn tới, tranh đoạt Nam Quận, chiếm cứ Tương Dương, Kinh Châu, tạo nền móng cho Thục Hán sau này. Một số độc giả nhận xét, vai trò của Quan Vũ lúc ấy gần như đã là người nắm vận mệnh của cả Thục Hán, và niềm tin của Khổng Minh đã không đặt sai chỗ. Thế mới thấy cái mưu trí của nhà quân sư này tài ba tới mức nào.

Cảm hứng cho các tác phẩm sau này

Dù là do duyên hay do mưu, Quan Vũ và Tào Tháo cũng trở thành đề tài được khai thác rất nhiều. Từ phim ảnh, truyện tranh cho tới game online thì 2 nhân vật trên cũng luôn có một sợi dây gắn kết vô hình. Tào Tháo dù phụ cả thiên hạ nhưng chỉ một lần duy nhất, ông đã tự phá lệ, để “người” phụ lại mình…

Võ Thánh Quan Vũ qua vai diễn của Châu Tử Đan (The Lost Bladesman)

Mối quan hệ của Quan Vũ và Tào Tháo được thể hiện qua hệ thống Duyên Phận trong game online