Lạm phát hay siêu lạm phát thường là dấu hiệu của một nền kinh tế thất bại, về tổng thể đây là điều tồi tệ nhất có thể xảy ra đối với nền kinh tế của một quốc gia. Siêu lạm phát đơn giản là giá hàng hóa tăng nhanh chóng và liên tục trong vài tuần, vài ngày hay thậm chí là vài giờ, khiến cho tài sản của người dân bị mất giá trị. Nền kinh tế của một quốc gia được coi là siêu lạm phát khi tỷ lệ lạm phát hàng tháng cao hơn 50%.

Tuy nhiên hiện nay đang có một quốc gia có mức lạm phát lên đến 1.000.000% một năm, đó chính là Venezuela. Từ lâu, việc mua bán nhu yếu phẩm ở Venezuela đã trở thành cơn ác mộng, đặc biệt với những người dân lao động không có tài khoản ngân hàng. Tiền bolivar mang đi chợ không còn được tính bằng tờ nữa, mà phải đo bằng kg mới nhanh…

Để mua một cuộn giấy vệ sinh giá 0,4 USD, người dân Venezuela phải trả tới 2,6 triệu bolivar. Một con gà có giá 2,22 USD phải trả tới 14,6 triệu bolivar. Người ta vẫn nói rằng đi chợ tại Venezuela phải mang theo cả xe đẩy để trở tiền.

Vậy câu chuyện mua smartphone tại đất nước siêu lạm phát này diễn ra như thế nào, khi đây là một trong những món hàng hóa thuộc loại đắt tiền. Liệu rằng người dân có phải mang theo những chiếc xe tải chở đầy tiền hay không, và đâu là những mẫu smartphone được người dân Venezuela lựa chọn trong tình hình kinh tế vô cùng đặc biệt này?

Rất nhiều người dân Venezuela có mức thu nhập chỉ là 4 USD/tháng

Trước hết, mức lương tối thiểu (và cũng là của đa số người dân) tại Venezuela là 40.000.000 bolivar. Theo tỷ giá hối đoái cuối tháng 7 năm 2018, 10.000.000 bolivar tương đương với 1 USD, điều đó đồng nghĩa với thu nhập của đa số người dân chỉ ở mức 4 USD/tháng. Một số công việc có thể kiếm được nhiều tiền hơn, nhưng chúng ta đang nói đến đa số người dân tại Venezuela.

Với mức lương đó, việc duy trì một cuộc sống cơ bản đã là rất khó khăn. Tuy nhiên bài viết này để cập đến việc mua smartphone, nên chúng ta sẽ không đi sâu vào cuộc sống của người dân.

Giả sử một người dân Venezuela muốn mua một chiếc smartphone giá rẻ, ví dụ như Redmi Go. chiếc smartphone này có giá bán là 65 USD trên toàn cầu, sau khi nhập khẩu và tính lợi nhuận của cửa hàng (vì Xiaomi không có cửa hàng chính thức tại đây) thì mức giá sẽ rơi vào khoảng 85 - 90 USD.

Nếu không tính các chi phí sinh hoạt, một người công nhân bình thường phải tiết kiệm trong khoảng 21 - 25 tháng mới đủ tiền để mua chiếc smartphone của Xiaomi. Đó là chưa tính trong khoảng thời gian này, Venezuela có thể tiếp tục lạm phát và giá trị đồng tiền bolivar sẽ còn giảm hơn nữa.

Vì vậy, cách duy nhất để một người dân Venezuela có thể mua được smartphone, đó là làm việc cho các công ty nước ngoài, làm việc trực tuyến với lương được trả bằng USD, hoặc có người thân ở nước ngoài gửi ngoại tệ về. Nếu không, mức lạm phát 1.000.000% sẽ biến mọi khoản tiền tiết kiệm trở thành vô giá trị chỉ trong thời gian ngắn ngủi.

Câu chuyện đi mua smartphone tại Venezuela

Hãy giả sử rằng bạn đã có tiền và sẵn sàng mua một chiếc smartphone mới tại Venezuela, câu chuyện tiếp theo sẽ là gì? Việc mua một chiếc smartphone mới tại quốc gia thuộc thế giới thứ 3 này không thực sự có nhiều lựa chọn. Bởi bạn sẽ không thấy các cửa hàng đại lý chính hãng, hay các chuỗi bán lẻ giống như Thế giới di động ở Việt Nam, cũng không có các trang bán hàng trực tuyến.

Hầu hết những người muốn mua sắm đồ công nghệ đều sẽ đến một nơi, đó là trung tâm mua sắm City Market, nằm ở Đại lộ Sabana Grande ở phía đông thành phố Caracas, thủ đô của Venezuela. Tại đây có những cửa hàng nhỏ, bày bán đủ loại smartphone từ giá rẻ cho đến cao cấp.

Điều thú vị là những chiếc smartphone flagship mới nhất như Galaxy S10+, Huawei P30 hay iPhone Xs Max đều có giá bán vượt xa mức thu nhập bình quân của người dân, nhưng vẫn được bày bán khá nhiều. Các thương hiệu cũng rất phong phú, đủ loại nhưng chỉ có duy nhất OnePlus là không có. Một chủ cửa hàng chia sẻ rằng smartphone OnePlus rất khó nhập, do số lượng máy ít.

Nhưng ngay cả như vậy, việc bước vào một trong những cửa hàng này và chọn mua cho mình một chiếc smartphone mới vẫn không phải là điều đơn giản. Nó thực sự phức tạp, đặc biệt là khi bạn muốn thanh toán bằng đồng nội tệ.

Khi thử mua hai chiếc smartphone Xiaomi Redmi Note 7 và Xiaomi Redmi Go tại hai cửa hàng khác nhau, cả hai cửa hàng đều từ chối thanh toán bằng tiền bolivar. Nguyên nhân là do tốc độ lạm phát quá cao, cộng thêm việc quy đổi ra tiền bolivar thì số lượng sẽ là rất lớn.

Nếu như một con gà có giá 2,22 USD tương đương với 14,6 triệu bolivar, thì một chiếc smartphone khoảng 90 USD sẽ tương đương với gần 600 triệu bolivar. Số tiền này có lẽ phải dùng cả xe tải mới mang đến được cửa hàng, và việc ngồi đếm có lẽ cũng sẽ mất cả buổi.

Chính vì vậy, các cửa hàng này phải đa dạng hóa phương thức thanh toán, bao gồm ngoại tệ như USD hoặc EUR, thẻ tín dụng quốc tế, chuyển khoản vào tài khoản ngân hàng ở nước ngoài, PayPal và nhiều nền tảng thanh toán quốc tế khác. Thậm chí các cửa hàng này còn chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin, Litecoin và một số đồng tiền mã hóa khác. Điều đó khiến cho mọi thứ trở nên khá lộn xộn.

Để mua hai chiếc smartphone trên, phương pháp khả thi nhất là sử dụng PayPal. Thông thường tài khoản PayPal của các cửa hàng này được quản lý bởi một người ở nước ngoài. Sau khi khoản thanh toán đã được thực hiện, nhân viên thu ngân sẽ liên hệ với những người này để xác nhận.

Đối với chiếc Redmi Note 7, quá trình xác nhận này mất 20 phút. Chiếc điện thoại được giao ngay sau đó với hóa đơn đầy đủ và 3 tháng bảo hành tại cửa hàng. Đối với chiếc Redmi Go tại cửa hàng khác, người chủ đã yêu cầu quay trở lại vào ngày hôm sau mới có thể nhận được hàng, do quá trình xác nhận gặp trục trặc. Tuy nhiên vào ngày hôm sau, nhân viên của cửa hàng đã giao chiếc smartphone đến khách sạn, kiểm tra tại chỗ, với đầy đủ hóa đơn và họ còn tốt bụng dãn miến phí kính cường lực.

Đó là những trải nghiệm không thực sự tuyệt vời giống như khi chúng ta bước vào một cửa hàng Apple Store hay đại lý chính hãng. Nhưng đó là những gì bạn bắt buộc phải trải qua tại Venezuela. Và việc thanh toán phức tạp đã dẫn tới việc có khá nhiều kẻ xấu lợi dụng lỗ hổng của các nền tảng thanh toán quốc tế để lừa đảo, khiến cho những cửa hàng này cũng gặp rất nhiều khó khăn.

Nếu tôi đặt mua smartphone ở nước ngoài rồi gửi tới Venezuela?

Nghe có vẻ như là một lựa chọn sáng suốt, nhưng nó lại không hề đơn giản như bạn nghĩ. Một số công ty vận chuyển như FedEx không còn hỗ trợ chuyển hàng tới Venezuela, các công ty khác như UPS hay USPS sẽ chuyển gói hàng của bạn cho dịch vụ bưu chính thuộc sở hữu của chính phủ, thay vì gửi tới tận tay.

Tuy nhiên dịch vụ bưu chính này không thực sự có tính bảo mật cao và số liệu thống kê mất cắp tại Venezuela dường như rất cao. Do đó có rất nhiều khả năng chiếc smartphone của bạn sẽ biến mất khỏi kiện hàng trước khi được giao đến tay. Nói chung phương pháp này cũng có rất nhiều rủi ro.

Smartphone Android tại Venezuela

Như vậy bạn có thể thấy rằng việc mua một chiếc smartphone mới tại Venezuela thực sự là rất phức tạp, và cũng không có nhiều người đủ khả năng để làm vậy. Những người có khả năng mua smartphone mới cũng thường chọn những dòng sản phẩm giá rẻ. Ví dụ như Samsung Galaxy A30, A50 hay Xiaomi Redmi 7, Pocophone.

Nhu cầu nâng cấp smartphone mới hàng năm cũng thực sự rất ít và hầu như không hề có. Người dùng thường rất trung thành với các thiết bị cũ của họ. Vì vậy tại đây, bạn sẽ thấy những chiếc smartphone của Samsung, LG chạy hệ điều hành Android Lollipop hay thậm chí Ice Cream Sandwich, các phiên bản đã bị coi là lỗi thời ở những thị trường khác.

Những chiếc smartphone này cũng có phần cứng rất thấp. Một trong những chiếc smartphone Android được sử dụng nhiều nhất tại đây là Orinoquia Auyantepui Y221 và Orinoquia Bucare Y330, đây là những chiếc smartphone đổi thương hiệu của Huawei Ascend Y210 và Ascend Y330, chúng đều đã ra mắt cách đây gần 10 năm.

Với bộ vi xử lý lõi kép MediaTek MT6572 và bộ nhớ RAM 512MB, cùng hệ điều hành Android Android 4.2/4.4 trên giao diện EMUI. Có thể bạn sẽ phát điên khi duyệt web, lướt Facebook hay xem YouTube trên những chiếc smartphone này.

Smartphone là cánh cửa giúp người dân Venezuela nhìn ra thế giới

Mặc dù có cuộc sống rất khó khăn, nhưng smartphone vẫn có vai trò rất quan trọng đối với người dân Venezuela, đó là cánh cửa giúp họ có thể nhìn ra thế giới. Chúng cho phép người dân có thể liên lạc, nắm bắt thông tin trên toàn thế giới, thực hiện giao dịch ngân hàng thông qua ứng dụng.

Khi sống tại Venezuela, cách gần nhất để tiếp cận với thế giới chính là thông qua những chiếc smartphone. Cho dù phần cứng đã lỗi thời, nhưng người dân Venezuela vẫn có thể tiếp cận với các tính năng mới nhất thông qua các ROM tùy chỉnh dành cho hệ điều hành Android.

Chính các bản ROM tùy chỉnh này đã giúp hồi sinh những thiết bị Android cũ kỹ, ra đời từ những năm 2011 - 2013. Bạn sẽ thấy rất nhiều thiết bị có phần cứng cũ nhưng chạy phiên bản phần mềm mới nhất. Đây không phải là một xu hướng của thế giới, nhưng là xu hướng rất phổ biến tại Venezuela. Và nó giúp người dân có thể tiếp tục bắt kịp với công nghệ của thế giới bên ngoài.

Bài viết dựa trên những chia sẻ của thành viên Arol Wright trên diễn đàn XDA-developer, một người đã sống và làm việc tại Venezuela. Các chỉ số lạm phát và tỷ giá hối đoái có thể thay đổi liên tục, do đó bài viết chỉ tham khảo tại một thời điểm nhất định là cuối tháng 7 năm 2018, trước khi Venezueala thực hiện đổi tiền mới và giảm 5 số 0 trên đồng bolivar cũ.