Tên tuổi của Bao Công gắn liền với sự thanh liêm, công chính cùng nhiều giai thoại xử án nghiêm minh, công bằng. Ông được người đời vô cùng yêu quý, được hậu thế đời đời kính trọng nhờ những phẩm chất cao quý cùng tài năng xử án bất phàm. Những giai thoại của ông đã trở thành nguồn cảm hứng cho rất nhiều tác phẩm như phim ảnh, game online, trong đó phải kể đến Bao Thanh Thiên năm 1993 do Kim Siêu Quần thủ vai chính.

Kim Siêu Quần và dàn diễn viên Bao Thanh Thiên đã vô cùng thành công khi tái hiện lại Bao Công trên màn ảnh nhỏ

Về game online, Bao Công trở thành nhân vật được yêu thích trong nhiều game chiến thuật, nổi tiếng nhất hiện nay chính là Long Đồ Bá Nghiệp, trò chơi SLG đang đứng Top 1 Châu Á tại nhiều thị trường lớn như Đài Loan, Trung Quốc, Singapore, Việt Nam, Hong Kong, Hàn Quốc… Hình tượng một vị quan mặt mày nghiêm nghị, phong thái ung dung đã trở thành đặc điểm có 1 không 2 của Bao Công trong trò chơi này.

Hình tượng Bao Công được khắc họa trong Long Đồ Bá Nghiệp với những nét đặc trưng như trang phục và đặc biệt là hình mặt trăng khuyết trên trán không thể nhầm lẫn

Ngoài tài xử án, giai thoại nhắc đến Bao Công còn rất nhiều trong dân gian mang sắc màu tâm linh, liêu trai chí dị, nhất là về cái chết của ông như việc 21 chiếc quan tài cùng lúc được đưa ra 7 cửa thành Lư Châu và an táng tại những vị trí khác nhau vào năm 1062. Năm ấy Bao Chửng hưởng thọ 64 tuổi, Vua Tống Nhân Tông vô cùng thương tiếc, đích thân làm chủ lễ truy điệu, ban cho ông thụy hiệu "Hiếu Túc" và đưa linh cữu về quê cũ Lư Châu an táng.

Sau khi Bao Công qua đời, người thân sợ kẻ thù sẽ tìm cách trả thù lên di thể, xương cốt của ông nên đã dùng kế sách nhằm "tung hỏa mù" để đánh lạc hướng. Sự ra đi của Bao Công cũng khiến dân chúng đau buồn không nguôi. Tại vị trí của những ngôi mộ này đều có người dân thường xuyên cúng bái, thay phiên trông coi. Vậy nhưng khi quân Kim tràn vào, Hợp Phì bị xâm chiếm, những ngôi mộ giả của Bao Chửng đều ít nhiều bị hư hại, vật tùy táng cũng bị lấy đi.

21 chiếc quan tài đã được sử dụng để "tung hỏa mù" về nơi an nghỉ thực sự của Bao Công (Ảnh minh họa)

Phải đợi đến mãi sau này, khi hòa bình lặp lại, hậu duệ của nhà họ Bao mới bí mật chuyển quan tài của Bao Công tới an táng gần ngôi mộ của phu nhân Đổng thị. Trước kia, hầu hết mọi người đều tin rằng mộ thật của Bao Công nằm tại Tống Lăng (huyện Củng, tỉnh Hà Nam). Nơi đây cũng thường xuyên được nhân dân cúng bái, tu sửa qua các triều đại. Không ai ngờ rằng ngôi mộ nghi ngút khói hương qua hàng thế kỷ ấy thực chất lại chỉ là một ngôi mộ giả để đánh lạc hướng người đời.

Mộ của Bao Công ngày nay nằm tại nghĩa trang Đại Hưng Tập, thuộc ngoại ô thành phố Hợp Phì, tỉnh An Huy. Từ năm 1956, phần mộ của vị quan thanh liêm này đã được liệt vào danh sách văn vật trọng điểm được bảo vệ cấp tỉnh. Trước đó, để tìm được vị trí chính xác ngôi mộ thật của vị quan thanh liêm nổi tiếng ấy trong quần thể mộ của nhà họ Bao, giới khảo cổ Trung Quốc đã tốn không ít công sức. Chỉ đến khi chính quyền địa phương có chỉ thị di dời mộ thật của Bao Công để phục vụ cho quá trình quy hoạch, hậu thế mới biết được vị trí an táng chính xác của Bao Thanh Thiên.

Phần mộ chính xác của Bao Công đã được che dấu kĩ đến mức ngay cả hậu thế của ông cũng nhầm lẫn

Từ lâu, dân chúng trong vùng đều tin rằng mộ của Bao Công nằm ở vị trí nổi bật nhất trong quần thể các ngôi mộ gia tộc họ Bao. Đến khi khai quật quần thể mộ này, các nhà khảo cổ không bắt đầu từ ngôi mộ lớn nhất mà tiến hành từ ngôi mộ nhỏ nằm lẻ phía ngoài cùng. Ngôi mộ ngoài rìa được cất táng hết sức thô sơ, còn nhiều dấu vết lộ ra sự vội vàng trong quá trình chôn cất. Không ngờ rằng tại đây, đội khảo cổ đã phát hiện 1 quan tài làm bằng gỗ mộc tơ vàng vô cùng quý giá.

Chiếc quan tài được cho là của Bao Công đã được khai quật và giám định ADN

Chất liệu quan tài phần nào nói lên vị thế không tầm thường của chủ nhân ngôi mộ. Nhưng di cốt phía bên trong chỉ có một bộ xương không đầy đủ, cũng không có kèm theo vật tùy táng nào để xác nhận thân phận. Không ngờ rằng, lớp đất phía đầu trên quan tài lại phát hiện 2 tấm bia đá khắc kín hai mặt nhưng có một số chỗ bị thiếu do vỡ. Thông qua việc xác minh bằng văn tự khắc trên bia đá, các chuyên gia khẳng định một tấm là của Bao Công, một là của Đổng thị - vị phu nhân thứ hai của ông.

Tấm mộ chí của Bao Công đã bị đập vỡ 5 miếng, nhưng khi ghép lại vẫn tương đối hoàn chỉnh. Trên đó có khắc đến gần 3000 chữ về cuộc đời Bao Chửng, hơn nhiều so với những tư liệu lưu lại trong chính sử. Để tránh nạn binh lửa và đánh lạc hướng những kẻ trộm mộ, di cốt của Bao Thanh Thiên đã được con cháu trong gia tộc họ Bao di chuyển tới chôn cất ở một nơi bí mật. Dù phát hiện có hai tấm bia, nhưng nơi đây lại chỉ có một bộ di cốt. Khi cả giới khảo cổ đang hoang mang trước sự việc này, thì sự chỉ điểm của một người xuất thân từ gia đình có nhiều đời trông coi nghĩa trang đã giúp họ tìm được hướng khai quật tiếp đó.

Ngay cả đến giới khảo cổ học cũng phải hoang mang khi khai quật mộ phần Bao Công

Công tác khai quật được tiến hành tại ngôi mộ lớn nhất. Đây mới chính xác là nơi hợp táng Bao Công và phu nhân Đổng thị với phần địa cung, hầm mộ được xây dựng bề thế. Bên trong địa cung chỉ còn lưu lại một quan tài với hài cốt đã mục hoàn toàn. Bên trên có tìm thấy một góc bia đá vừa khớp với miếng còn thiếu trên bia đá của Đổng thị. Kết quả giám định sau đó cũng đã cho thấy, di cốt lưu lại ở trong quan tài gỗ quý thuộc về ngôi mộ phía ngoài rìa chính xác là của Bao Thanh Thiên.

Cuối cùng mộ phần chính xác của Bao Công đã được tìm ra sau hàng trăm năm lịch sử

Thì ra, trước những cuộc binh biến liên miên không dứt, người trong gia tộc họ Bao đã bí mật chuyển quan tài an táng Bao Công rời khỏi địa cung nguyên táng để chôn tại vị trí bí mật hơn, cũng chính là ngôi mộ nằm lẻ loi phía ngoài rìa nghĩa trang gia tộc. Có thể thấy, tất cả những việc làm có phần phức tạp, liên quan đến công tác an táng di thể Bao Công đều nhằm hướng tới một mục đích duy nhất, đó là giúp vị quan họ Bao được yên giấc ngàn thu sau khi đã dành cả cuộc đời để bảo vệ lẽ phải.